Χαιρετώ τη Λένα και όλη την παρέα. Σας ευχαριστώ που υπάρχετε. Έχω μία φίλη, η φιλία μας μετράει 26 χρόνια, είναι βρεφονηπιοκόμος (συστήνεται πάντα ως παιδαγωγός), λατρεύει τα παιδιά και φαίνεται πως είναι καλή στη δουλειά της καθώς όταν δε δουλεύει στο δήμο, πολλοί γονείς τη διεκδικούν για baby sitting. Πριν 3 χρόνια περίπου γέννησα και από τότε κάθε φορά που βρισκόμαστε, όχι πολύ συχνά γιατί δε βολεύουν τα προγράμματά μας, επεμβαίνει στον τρόπο που μεγαλώνουμε την κόρη μας με τον εξής τρόπο: αν κάνει κάτι το παιδί και πω «δεν πειράζει», θα επέμβει και θα πει «όχι, πειράζει, αλλά δε θα το ξανακάνεις και θ’ακούς τη μαμά», άλλες φορές θα τη μαλώσει για κάτι που εγώ δε θα τη μάλωνα, το κάνει πολύ ήρεμα και όμορφα αλλά δεν είναι δική της δουλειά. Ο άντρας μου από την αρχή μου λέει ότι αυτό τον ενοχλεί και να της πω να το σταματήσει, αλλά πίστευα πάντα ότι εκείνη ήξερε καλύτερα και ένιωθα ότι θα μάθω από την ίδια. Μέχρι που η κόρη μου έφτασε τα 2 και δε μιλούσε ακόμα και περπατούσε στις μύτες, κάθε φορά λοιπόν που μιλούσαμε με τη φίλη μου έλεγε έμμεσα ή άμεσα ότι ανησυχεί για το παιδί κι ότι ίσως έχει αυτισμό. Μιλάμε για ένα πολύ κοινωνικό παιδί, που απλώς δε μιλούσε ακόμα και καμιά φορά περπατούσε στις μύτες (μιλάω στον αόριστο γιατί αυτά δεν ισχύουν πια). Όμως μου δημιούργησε ανασφάλειες, λογοθεραπεύτρια, παιδίατρος και άτομα του περιβάλλοντός μας με μεταπτυχιακά στην ειδική αγωγή μου είπαν «όποιος σου είπε ότι αυτό το παιδί έχει αυτισμό, μάλλον δεν έχει δει ποτέ παιδί με αυτισμό». Είπα στη φίλη ότι όλοι οι παραπάνω δε βλέπουν τίποτα ανησυχητικό στο παιδί και μου είπε ότι κανένας από αυτούς δεν είναι αναπτυξιολόγος για να κρίνει κάτι τέτοιο. Λίγο καιρό μετά το παιδί άρχισε να μιλάει μια χαρά, όταν της το είπα μου είπε ότι και πάλι άργησε και δεν είναι κακό να το πάμε σε αναπτυξιολόγο και να μην έχω ταμπού. Άρχισα πια να καταλαβαίνω ότι ημιμάθεια είναι χειρότερη και πιο επικίνδυνη απ’ την αμάθεια και να αποφεύγω να της λέω πράγματα σχετικά με το παιδί. Κάποια στιγμή σε μία μάζωξη γνώρισε μία άλλη φίλη μου που έχει ένα παιδάκι 4 χρονών, μόλις είδε τη ζωγραφιά του παιδιού της φίλης άρχισε να κάνει σχόλια ότι αυτή δεν είναι ζωγραφιά 4χρονου, η μαμά του παιδιού αδιαφόρησε (το παιδί πράγματι λίγο καιρό μετά διαγνώστηκε με ΔΕΠΥ) αλλά εγώ ένιωσα απαίσια και αργότερα είπα σε αυτή τη μαμά ότι ένιωσα πολύ άσχημα και μου είπε ότι δε δίνει σημασία σε τέτοια. Το θέμα είναι ότι η φίλη-παιδαγωγός νομίζει ότι είναι αυθεντία σε ο, τι σχετίζεται με τα παιδιά και γενικώς είναι άνθρωπος με απόλυτες απόψεις. Φροντίζει συχνά να μου επισημαίνει πως δεν το πιστεύει ότι όλες κάναμε παιδί κι εκείνη που το ήθελε περισσότερο απ’ όλες δεν έχει κάνει ακόμα και ότι έφτασε 2 φορές στα σκαλιά της εκκλησίας και χώρισε και δεν ξέρει τώρα αν θα κάνει ποτέ παιδί. Θα φανώ μικρόψυχη, αλλά έχω την αίσθηση ότι ζηλεύει. Με έχει φέρει πια σε δύσκολη θέση και δε θέλω ούτε στις βιντεοκλήσεις να της δείχνω το παιδί ή κάτι τέτοιο γιατί πάντα κάτι αρνητικό θα έχει να πει και σκέφτομαι σε επόμενες μαζώξεις ή γενέθλια να μην την καλέσω. Δεδομένου ότι είναι ένας κολλημένος άνθρωπος που ο,τι επιχείρημα και να πεις, θα επιμείνει στα δικά του, πώς να τη διαχειριστώ την επόμενη φορά που θ’ αρχίσει να λέει τέτοιου είδους πράγματα;
Δεν είσαι μικρόψυχη, το λέει μόνη της. Δεν είναι ακριβώς ότι ζηλεύει, είναι ότι πιστεύει ότι τα ξέρει όλα καλύτερα από όλους και αν έκανε η ίδια παιδί θα ήταν τέλειο το παιδί, και αντί να κάνει αυτή που θα έκανε το τέλειο παιδί, κάνει όποιος να’ναι, με ένα σωρό λάθη.
Για την ερώτηση σου: βάζοντας όρια. Την ξέρεις 26 χρόνια. Μια ζωή. Δεν ξέρω πώς γίνεται να μην της έχεις πει τι αισθάνεσαι όταν κάνει αυτό που κάνει. Η συζήτηση δεν πρέπει να γίνει γύρω από το αν έχει ή όχι τις γνώσεις, αλλά γύρω από το πώς αισθάνεσαι όταν της μιλάς. Αν δεν της πεις πόσο αντικοινωνική φαίνεται όταν φέρεται έτσι, ποιος θα της το πει; Είναι τουλάχιστον απαράδεκτο να κάνει διάγνωση για ένα παιδί στα καλά καθούμενα σε μια άγνωστη. Υπάρχουν πάρα πολλοί τρόποι για να βοηθήσεις κάποιον άγνωστο, αλλά το προαπαιτούμενο είναι να σου ζητήσει βοήθεια, και αυτό γίνεται όταν διακριτικά προσφέρεσαι να βοηθήσεις. Όλο αυτό είναι ένα λεπτό τελετουργικό που της διαφεύγει εντελώς, και οι γνώσεις τις, αυτές που υπάρχουν, πάνε χαμένες.
Αφού κάνετε αυτή την κουβέντα, θα είναι εύκολο τις επόμενες φορές που θα αρχίσει να λέει τέτοια να της υπενθυμίζεις τι κάνει και πώς σε κάνει να νιώθεις, και ή θα κλείνεις το τηλέφωνο, ή θα κόβεις την κουβέντα, ή θα φεύγεις. Αυτά είναι τα όρια. Πώς θα εξελιχθεί η φιλία σας μετά από αυτό, δεν ξέρω.
Η μεγάλη αλήθεια είναι ότι αν φοβάται ότι δεν θα κάνει παιδί και αυτό την μπλοκάρει συναισθηματικά και κοινωνικά, πρέπει να κάνει θεραπεία για να αντιμετωπίσει αυτόν τον φόβο. Ως φίλη της, θα ήταν χρήσιμο να στρέψει την προσοχή στον εαυτό της και όχι σε όλες τις γυναίκες που έχουν παιδιά.