Το να ζεις εμπεριέχει από μόνο του μια ματαιότητα. Θέλω να πω, γεννιέσαι, ζεις (συνήθως πονώντας) και πεθαίνεις. Αυτό έχει συμβεί σε όλους τους ανθρώπους που έχουν περάσει από αυτόν τον κόσμο, χωρίς εξαίρεση και θα συμβαίνει επ’ άπειρον. Εφόσον αυτό είναι το τέλος και το ξέρεις, εφόσον η ζωή είναι τόσο μάταιη, γιατί να ζεις; Γιατί να παλεύεις για το οτιδήποτε ή να κυνηγάς την ευτυχία αφού θα καταλήξεις στην ανυπαρξία; Δεν έχω αυτοκτονικές τάσεις. Με έχουν πιάσει τα υπαρξιακά μου.
– Άμλετ
Αν εσύ δεν βρίσκεις κάποιο νόημα, μην κυνηγάς τίποτα και μην παλεύεις για το οτιδήποτε. Κι αυτό γίνεται. Με το ζόρι δεν γίνεται. Και πάλι θα περάσει ο χρόνος. Να σου δώσει άλλος νόημα στη ζωή σου, ή κίνητρο, ή όπως θέλεις πες το, ή να σου δώσει ή να σου μεταφέρει το δικό του νόημα, επίσης δεν γίνεται. Δικιά σου η ζωή, ό,τι θέλεις την κάνεις. Να θυμάσαι μόνο ότι δεν υπάρχει κανείς που θα βάλει στόχο να δώσει νόημα στην δική σου ζωή. Το τελευταίο είναι και το πιο σημαντικό.
Αν θέλεις μια καλύτερη απάντηση (και για μένα πιο χρήσιμη), δεν είναι και πολύ δημιουργικό να αναρωτιέσαι έτσι πρόχειρα για το ένα και πιο σημαντικό ερώτημα της ζωής, όταν έχουν ειπωθεί και γραφτεί απαντήσεις από τα λαμπρότερα μυαλά της ανθρωπότητας από τότε που υπάρχει άνθρωπος μέχρι σήμερα. Δεν χρειάζεται να ανακαλύψεις ξανά τον τροχό, υπάρχει ήδη. Διάβασε όλες τις απαντήσεις, και ψάχνοντας θα βρεις αυτή που θα σου ταιριάζει. Στην απίθανη απιθανότητα να βρεις στην πορεία μια απάντηση που δεν έχει δοθεί ακόμα, γράψε ένα μυθιστόρημα και θα μείνεις στην ιστορία για πάντα.
Ακολουθήστε την Α,ΜΠΑ; στο Google News
Αυτό το ερώτημα με απασχόλησε 3 χρόνια. Εκεί γύρω στα 43, όπου μάλλον έπαθα αυτό που ονομάζουν κρίση μέσης ηλικίας. Μέχρι τότε, δεν είχα σκεφτεί ποτέ το θάνατο. Το δικό μου θάνατο. Δεν είχα καταλάβει ακριβώς τι είναι αυτό το περιβόητο υπαρξιακό. Θες επειδή είχα τρομερή υγεία, θες επειδή δεν είχα ποτέ βιώσει σοβαρή κοντινή απώλεια ανθρώπου από θάνατο, θες επειδή η γενιά μου ήταν απείρως ελεύθερη από τις προηγούμενες και στα 40 και στα 50 που κοντεύω έκανα ότι συνήθιζα να κάνω και στα 10; Πάντως με “πήρε και με σήκωσε ” για 4 χρόνια. Κάθε μέρα σκεφτόμουν ότι… Διαβάστε περισσότερα »
43 χρονων; Μπραβο! Μου κανει τρομερη εντυπωση γιατι εμενα ο θανατος με απασχολησε απο το δημοτικο. Ισως γιατι τοτε πεθανε ο παππους μου και η μανα μου δυσκολευτηκε να το ξεπερασει. Επισης τριγυρω μου μιλουσαν για θανατο αρκετα, για μεταθανατια ζωη, οι ψυχες πανε στον ουρανο κτλ κτλ. Ακομη και τα παιδικα που βλεπαμε τοτε.. μεσα στο θανατικο ηταν. Γιαπωνεζικα παραμυθια, καντυ κτλ Το ιδιο ομως εβλεπα και στους φιλους μου. Θες το χωριο.. που ζουσαν και αρκετοι ηλικιωμενοι και ο θανατος τους (ειτε ησουν συγγενης ειτε οχι) ακουγοταν σαν να ηταν πολυ δικο σου ατομο, παντως ολα τα παιδια… Διαβάστε περισσότερα »
Παπαρούνα, σε απασχόλησε γιατί όπως είπες πέθανε κοντινός σου άνθρωπος. Εγώ ακόμα τους έχω τους γονείς και τις θείες που κοντεύουν τα …. 90. Όλα έχουν δύο όψεις. Από μία άποψη ίσως είναι καλύτερο να βιώνεις σημαντική απώλεια νωρίς. Ο Τσαρούχης έχει πει “τυχεροί όσοι ορφάνεψαν μικροί”. Παραδοσιακά η κρίση της μέσης ηλικίας έχει να κάνει με την συνειδητοποίηση του δικού μας θανάτου και συμβαίνει γύρω στα 45, γιατί οι άνθρωποι νομίζουμε ότι θα ζήσουμε τουλάχιστον μέχρι τα 90…. Είμαστε αστείοι γι αυτό μας αγαπάω
Μια φορά ρώτησα τους φίλους μου, έναν έναν: αν κάνουμε μια τρελή υπόθεση πως μπορείς μετά τον θάνατό σου να έχεις την επιλογή να επιστρέψεις στη ζωή ή και όχι, αλλά χωρίς εγγύηση για το πού θα γεννηθείς, δηλαδή μπορεί να γεννηθείς σε κατηγορία Μπάκιγχαμ ή σε κατηγορία Σομαλία ή κάπου πιο μέτρια ή να πεις όχι ευχαριστώ δεν θα πάρω, θα προτιμήσω την ανυπαρξία, τι θα διάλεγες;
Όλοι είπαν πως δεν θα γυρνούσαν, εκτός από μία μόνο φίλη που θα το έπαιρνε το ρίσκο. Και εγώ με τους όχι.
οπωσδήποτε το ρισκο!
Αυτή η υπόθεση που λες φαίνεται ωραία ως άσκηση, μόνο που εμπεριέχει ένα δεδομένο που οδηγεί σε παράδοξο, άρα και δεν έχει νόημα η απάντηση για τον εδώ κόσμο (των ζωντανών δηλαδή): Για να μπορείς να επιλέξεις αν θα γυρνούσες ή όχι, δέχεσαι ότι υπάρχει σίγουρα ζωή μετά θάνατον, ωστέ να κάνεις αυτή τη συζήτηση. Η εύκολη απάντηση στην υπόθεση αυτή θα είναι σχεδόν πάντα το “όχι”, καθώς θα έχεις την γνώση πια, και επίσης ξέρεις ότι υπάρχεις μετά θάνατον, άρα δεν είσαι στην ανυπαρξία όπως λες, αλλά σε μία άλλη κατάσταση ζωής. Επομένως, δεν διαλέγεις την ανυπαρξία τελικά, άρα… Διαβάστε περισσότερα »
Felis, δεν ήταν ένα σοβαρό ερώτημα για σοβαρή κουβέντα. Δεν πιστεύω στη ζωή μετά θάνατο αλλά στην ανυπαρξία. Περισσότερο ήταν μια περιέργεια μου να δω πόσο με επηρεάζει εμένα και τους φίλους μου η φρίκη του κόσμου. Προσωπικά μιλώντας, πάντα ένιωθα τον πόνο πιο έντονα από άλλους ανθρώπους (και την ηδονή επίσης). Μην μου πεις πώς το ξέρεις πώς το νιώθουν οι άλλοι. Δεν έχει νόημα. Δεν το ξέρω. Το έχω αναλύσει το θέμα ηδονής και πόνου πολύ διεξοδικά στη θεραπεία μου. Δεν θα ήθελα να πάρω τέτοιο ρίσκο, αλλά καθένας απαντά με βάση τις εμπειρίες του, φαντάζομαι. Ξαναλέω, δεν… Διαβάστε περισσότερα »
Ωραίο αυτό ως υπενθύμιση ότι είμαστε τυχεροί σχετικά με τις συνθήκες στις οποίες γεννηθήκαμε 😊
Με κάτι τέτοιες ερωτήσεις κατάληξε και ο Rawls στον ορισμό της κοινωνικής δικαιοσύνης.
Ακριβώς επειδή μια μέρα θα πεθανουμε δεν έχει νόημα να κυνηγάμε την ευτυχία και αυτό είναι η ευτυχία.
( κερδίζω κάτι που το συμπυκνωσα το νόημα;!)
Αυτό το ερώτημα είχα απευθύνει στη μανα μου καταστενοχωρημενη κάποια στιγμή στο γυμνάσιο όταν άρχισα να συνειδητοποιω ότι όλοι θα πεθάνουμε και άρα ποιο το νόημα να ζούμε. Με κοίταξε απορημένα και μου είπε: “Σκέφτεσαι ότι ολοι θα πεθάνουμε και στενοχωριεσαι; Ε τότε, σταύρωσε τα χέρια και κάτσε και περιμένε”. Κάτι ξεκλείδωσε μέσα μου και πήγα να συνεχίσω τη μέρα μου πολύ πιο ανάλαφρη. Όσο μάταιη είναι η ίδια η ζωή, άλλο τόσο μάταιη είναι η στενοχωρια που προκαλεί η συνειδητοποίηση της ματαιοτητας της.
Πολύ έξυπνη η τελευταία πρόταση και είναι εντυπωσιακό που αυτό εισέπραξες από την απάντηση της μητέρας σου αν και ήσουν παιδί.
Ή ματαιότητα στην οποία αναφέρεσαι σταματάει να σε απασχολεί τη στιγμή που αρχίζει να σε απασχολεί κάτι άλλο.
Aujourd’hui, maman est morte.
<3
Stephiestep δεν εισαι μονη!
Ou peut-être hier, je ne sais pas. 🙂
Αν και λάτρης του Καμύ, ομολογώ ότι δεν με εχει ενθουσιάσει ο Ξένος, ο οποίος περιγράφει με εντυπωσιακό τρόπο ένα άτομο πραγματικά αποξενωμένο από τα πάντα, αδιάφορο, ψυχρό, αλλοτριωμένο. Προτιμάω κατά πολύ την Πανούκλα, τον Επαναστατημένο άνθρωπο, τους Δίκαιους… Και μερικά εκπληκτικά δημοσιογραφικά του κείμενα, όπως εκείνο που έγραψε την ημέρα που κηρύχτηκε ο Β Παγκόσμιος Πόλεμος και συνοψίζει με εξαιρετικό τρόπο το καθήκον του δημοσιογράφου σε ταραγμένους καιρούς.
Αχ, και το La mort heureuse ρε παιδιά διαβάστε, ένα διαμαντάκι του Camus, που δεν πήρε την αναγνώριση που του άξιζε.
Θα σου πω, αν μου επιτρέπεις, τι βρίσκω εγώ στα βιβλία του, μιας και τον αγαπώ ιδιαιτέρως (ξεκίνησα το ταξίδι μου στον μαγικό του κόσμο με τα δοκίμιά του Noces, πέρασα στον Ευτυχισμένο Θάνατο, έπειτα στον Ξένο και μετά στα δοκίμια L’ ete- τώρα διαβάζω την Πτώση). Ο Camus ήταν πρωτίστως φιλόσοφος, με τα έργα του να πραγματεύονται το αέναο κυνήγι της ευτυχίας και του νοήματος της ζωής, υπό το πρίσμα της φιλοσοφίας του “παράλογου” (absurd). Το “παράλογο” είναι, όπως διάβαζα σε μία εύστοχη ανάλυση του έργου του, η ρωγμή στο “κανονικό”, στο επαναλαμβανόμενο, στην καθημερινότητα, στην ρουτίνα, στη διαδοχή… Διαβάστε περισσότερα »
Ουφ, τωρα, να παω να πιω ενα αις τι ή ναυτοκτονησω;
Τώρα δηλαδή, αυτό δεν είναι κάτι σαν να έγραψες στο ημερολογιό σου; Περιμένεις 2 τσιτάτα από το Α,Μπα για να σου δώσουν ΜΙΑ (1) απάντηση στο πιο μεγάλο ερώτημα της ανθρώπινης ύπαρξης; Συγνώμη αλλά προσωπικά μου φαίνονται λίγο άκυρες τέτοιες ερωτήσεις εδώ. 🙄 Παιδιά, δεν ξέρω πόσο κλισέ ακούγεται, αλλά είναι θεμελιώδες και απολύτως αληθινο: Τα βιβλία, το διάβασμα, σου ανοίγουν τα μάτια, την οπτική, τους ορίζοντες. Μπορεί να μην σου δώσουν τελική απάντηση, μπορεί να σου δώσουν περισσότερες ερωτήσεις – σχεδόν σίγουρο – αλλά θα σε ανακουφίσουν, θα σε παρηγορήσουν, θα σε κάνουν να δεις έναν ολόκληρο άλλο κόσμο… Διαβάστε περισσότερα »
Η ζωή είναι ένα απίθανο μέρος να ζει κανείς. Ακριβώς επειδή τίποτα δεν έχει νόημα από μόνο του και ο καθένας μας καλείτει να της δώσει το δικό του.
Κι ακριβώς αυτήν την απουσία νοήματος έρχονται να καλύψουν οι θρησκείες αλλά έχουν πολύ περιορισμένη φαντασία, τουλάχιστον για το δικό μου γούστο, άμα θέλεις πάντως ένα ready-made νόημα, οι θρησκείες στο έχουν έτοιμο.
Αλλά ο καθένας μας μπορεί να το φτιάξει sur mesure, στα μέτρα του.
Αυτό που με βοήθησε εμένα εδώ και 20 χρόνια όταν με πιάνουν τα υπαρξιακά μου είναι να σκέφτομαι, συνήθως, μια αγέλη λεόντων. Μπορεί να είναι και άλλα ζώα, δεν έχει σημασία. Είναι κάτι σαν άσκηση. Σκέφτομαι λοιπόν, ότι τα ζώα ζουν την ζωή τους χωρίς να σκέφτονται αν υπάρχει νόημα. Λες να επηρεάζονται αν εμείς σκεφτόμαστε αν υπάρχει νόημα; Η ζωή τους δεν είναι εύκολη, μπορεί να είναι πολύ μικρή και να προσπαθούν όλη την ώρα να επιβιώσουν. Αλλά παρόλα αυτά θα παλέψουν για αυτό. Αυτό που λέμε νόημα της ζωής είναι απλά ένα κατασκεύασμα του μυαλού μας, δεν υπάρχει… Διαβάστε περισσότερα »
Πόσο όμορφη απάντηση. Θέλω να προσθέσω πως και τα ζώα απο τη φύση τους κάνουν και άλλα δευτερεύοντα πράγματα εκτός του να προσπαθούν λεπτό με το λεπτό να επιβιώνουν. Χαζεύουν, παίζουν, χαλαρώνουν. Αλλά και αυτό μια μορφή της επιβίωσης είναι.
Daria σε ευχαριστώ. Ξέχασα να προσδιορίσω ότι αυτό είναι άσκηση ηρεμίας για μένα. Τα λιοντάρια μου τα σκέφτομαι να κάθονται ήσυχα κάτω από ένα δέντρο, τα μικρά να παίζουν, οι λαίενες να κάθονται αγέρωγα ικανοποιημένες, σχεδόν χαμογελώντας. Είναι μια μικρή, ανέμελη, καθημερινή στιγμή.
Μπορεί κάποιος να αρνηθεί την αξία της ζωής τους γιατί δεν υπάρχει νόημα; Εγώ κάθομαι και προβληματίζομαι, αγχώνομαι, τρελαίνομαι κι αυτά απλά υπάρχουν και ζουν τη ζωή τους. Είναι η απλότητά τους που με ηρεμεί και με γειώνει.
Κι εμένα μου άρεσε πολύ αυτή η σκέψη σου, Aphelia!
Η διαφορά μας με μια αγέλη ζώων είναι ότι τα ζώα δεν έχουν επίγνωση της ύπαρξης τους.
Εμείς δεν μπορούμε να το αποφύγουμε αυτό, δυστυχώς η ευτυχώς.
Ωραία ιδέα! Κάνε και θα προσθέσουμε κι άλλοι!