Σχεδόν οτιδήποτε βιώνει μια γυναίκα αποκτά μια κοινωνική διάσταση, συχνά επιβαρυντική, και η εμμηνόπαυση δεν θα μπορούσε να αποτελεί εξαίρεση ειδικά αφού κάνει τικ σε πολύ sos κουτάκια – παροπλισμός λόγω ηλικίας, απώλεια αναπαραγωγικής ικανότητας (… άρα ένας ακόμα παροπλισμός!!), παρελκόμενα που σχετίζονται με την εμφάνιση (ορμονικές διαταραχές που έχουν ως αποτέλεσμα προσθήκη κιλών), έξτρα προβλήματα που η γυναίκα καλείται να αντιμετωπίσει σαν να είναι υποχρεωμένη από κάτι που αφηρημένα περιγράφεται ως “ματαιοδοξία” – αφηρημένα, απλοϊκά και τεμπέλικα, αλλά αυτό είναι άλλο θέμα συζήτησης.
Αν όμως κάποιες γυναίκες έπαιρναν το βίωμα και το αναποδογύριζαν στη σημειολογία του; Κι αν η εμμηνόπαυση ως μια εντελώς προσωπική εμπειρία, για κάποιες είχε και μια άλλη διάσταση; Κι αν κάποιες γυναίκες ζούσαν τη ζωάρα τους με όλα τα συμπαρομαρτούντα της;
Αυτή είναι η ιστορία της Μαρίας Παπαϊωάννου, γραμμένη από την ίδια.
Ήταν ένα Σάββατο βράδυ κάποιου Ιανουαρίου και εγώ με την αδερφή μου παίζαμε κομμωτήριο στο σπίτι της γιαγιάς. Ένας χαζός πόνος στην μέση με έκανε να μην έχω όρεξη ούτε να φάω αλλά στην ηλικία των έντεκα ετών δεν δίνεις πολύ σημασία στα σημάδια του σώματός σου.
«Περίμενε λίγο να πάω τουαλέτα και έρχομαι» είπα στην αδερφή μου αλλά στην πραγματικότητα δεν επέστρεψα ποτέ για να συνεχίσουμε το παιχνίδι μας. Η πρώτη μου περίοδος είχε μόλις έρθει και μαζί με εμένα το ανακάλυψαν και όσοι ήταν στο σπίτι λόγω των ουρλιαχτών μου.
Η γιαγιά μου έδωσε ένα γερό χαστούκι ώστε τα μάγουλά μου να είναι πάντα κόκκινα παρά την αιμορραγία και είπε πως πρέπει να φτιάξει έναν χαλβά για να είναι οι πόνοι πάντα γλυκείς. Και φυσικά, άκουσα την συγκλονιστικότερη φράση της έως τότε ζωής μου: «τώρα έγινες γυναίκα».
11 χρονών γυναίκα επειδή το βρακί μου είχε γίνει κόκκινο.
Σάββατο βράδυ, πού να βρεις υλικά για χαλβά, η γιαγιά δεν είχε ούτε σερβιέτες! Τύλιξε λίγο βαμβάκι μέσα σε χαρτί υγείας και υποσχέθηκε την επομένη να μου φτιάξει γλυκό και να μου αγοράσει σερβιέτες.
Ούτε το ένα έγινε, ούτε το άλλο γιατί η επόμενη ήταν Κυριακή.
Ίσως όλα αυτά να ήταν συμπαντικά σημάδια για το ότι η περίοδος μου θα πήγαινε τελείως λάθος στα όσα (λίγα) χρόνια την είχα.
Άστατη, επίπονη, βαριά και μακρά σε διάρκεια.
Μετά από δύο γέννες και δύο αποβολές, διαγνώστηκα με αδενομύωση. Δεκαπέντε μέρες μετά, υπεβλήθην σε υστερεκτομή. Με απλά λόγια, αφαίρεσα την μήτρα και τις σάλπιγγές μου. Δέκα ημέρες πριν κλείσω τα 34.
Η επέμβαση έγινε λαπαροσκοπικά και δεν ταλαιπωρήθηκα καθόλου.
Ψυχικά, όμως;
Μέσα μου ζούσα ξανά και ξανά εκείνο το βράδυ του Σαββάτου στο σπίτι της γιαγιάς όταν ήμουν 11 χρονών.
«Σήμερα έγινες γυναίκα», ξανά, και ξανά και ξανά σε λούπα μέσα στο κεφάλι μου.
«Δηλαδή πια δεν είμαι γυναίκα;», ρωτούσε το 11χρονο που μόλις είχε υποβληθεί σε υστερεκτομή.
Διότι εφόσον δεν έχεις περίοδο στα 34 και έχεις μεγαλώσει με το στερεότυπο ότι αυτή σε καθιστά και σε ορίζει ως θηλυκό, τί είσαι όταν από την μια στιγμή στην άλλη δεν έχεις κύκλο, αίμα, φεγγάρια, τα ρούχα σου, και όπως αλλιώς το λένε;
Για καιρό μετά, η εφαρμογή που είχα στο κινητό και με ενημέρωνε για την ημέρα του κύκλου που βρισκόμουν χτυπούσε τακτικά “your period has been late” .
Πατούσα απλώς skip. Αρνούμουν να την διαγράψω.
Το ίδιο και το ανοιγμένο πακέτο σερβιέτες στο μπάνιο.
Το άφηνα εκεί, μέσα στο καλαθάκι με τις μπατονέτες να χάσκει άσκοπα.
Δεν έκλαψα ούτε πριν την επέμβαση, ούτε μετά. Καθόλου. Προείχε η υγεία μου, ήμουν τυχερή που δεν εξελίχθηκε σε κακοήθεια, που το πρόλαβα, που δεν με ταλαιπώρησε πολύ. Και ευτυχώς – ευτυχώς!- είχα προλάβει να κάνω τα παιδιά μου.
Αυτό το ποιηματάκι το είχα μάθει παπαγαλία και το έλεγα απέξω για τους επόμενους δύο μήνες σε όποιον τύχαινε να κάνουμε κουβέντα για το θέμα.
Ώσπου ένα βράδυ ξύπνησα με δύσπνοια, μούσκεμα στον ιδρώτα, ταχυκαρδία και ημικρανία που με έκανε να μην μπορώ να ανοίξω τα μάτια μου.
Εμμηνόπαυση λέγεται και όταν σου συμβαίνει κανείς δεν σου φτιάχνει χαλβά για να την βιώσεις ανώδυνα.
Παντελής απώλεια της libido, νωθρότητα, εξάψεις, νεύρα, ημικρανίες.
Οι ωοθήκες μου (οι οποίες υπολειτουργούν και έχουν ατροφήσει πλήρως μετά την αφαίρεση) δεν αρκούσαν για να με σώσουν από τον κόλαφο της εμμηνόπαυσης.
«Πρέπει να επιστρατεύσεις τον εγκέφαλό σου. Η libido είναι καθαρά ψυχολογικό, η μήτρα δεν παίζει κανένα ρόλο σε αυτό», επέμενε ο γυναικολόγος μου και τον άκουγα σαν να μου έλεγε να σκαρφαλώσω ξυπόλητη το Everest.
Η ψυχοθεραπεία με έσωσε, για άλλη μια φορά στην ζωή μου.
Ένα μεσημέρι στον Σκλαβενίτη, στον διάδρομο με τις σερβιέτες, ξέσπασα για πρώτη φορά σε κλάματα.
«Δεν είμαι πια γυναίκα», έπαιζε σε λούπα στο μυαλό μου σιωπηλά και ύπουλα όλο αυτόν τον καιρό.
«Δεν είμαι πια γυναίκα».
«Τί είμαι;;;».
Το κοινωνικό στερεότυπο που είχε συνδέσει μέσα μου την έμμηνο ρύση με το φύλο μου, με τον θηλυκό μου ορισμό, με είχε συντρίψει περισσότερο από αυτή καθαυτή την επέμβαση.
Οι συνομιλητές μου (άνδρες και γυναίκες) έκλειναν πάντα το θέμα με την παρηγοριά ότι πρόλαβα και έκανα παιδιά. Σαν να λες σε κάποιον που χάνει το πόδι του, να μην στεναχωριέται γιατί πρόλαβε και περπάτησε τα χιλιόμετρα που του αναλογούσαν, δεν υπάρχει λόγος να έχει πόδια πια ή σε κάποιον που αφαιρεί το στομάχι του ότι πρόλαβε και έφαγε αρκετά, δεν χρειάζεται να στεναχωριέται.
Αυτές οι σκέψεις μπλοκάριζαν εντελώς κάθε θηλυκή έκφανση του εαυτού μου. Δηλαδή εγώ η ίδια σαμποτάριζα τον εαυτό μου και τον εμπόδιζα να χαρεί το σεξ, το μοιραίο ξεφούσκωμα στην περιοχή της κοιλιάς, τα νύχια και τα μαλλιά που είχαν δυναμώσει ξανά εφόσον ο αιματοκρίτης είχε ανέβει πάλι σε φυσιολογικά επίπεδα.
Πρώτα πέταξα τα εσώρουχα της περιόδου που όλες έχουμε. Έπειτα έσβησα την εφαρμογή της περιόδου από το κινητό μου και σταμάτησα να μετράω ημέρες. Η κάθε μέρα πλέον είναι αυτή που λέει το ημερολόγιο και όχι μια συγκεκριμένη στο εσωτερικό αναπαραγωγικό μου σύμπαν. Τέλος, χάρισα τις σερβιέτες και τα ταμπόν που είχα στο σπίτι. Και αποφάσισα να ζήσω ως μια χαρούμενη ΓΥΝΑΙΚΑ που απλώς έτυχε να βιώσει αρκετά νωρίτερα την εμμηνόπαυση.
Στα καλά της φάσης μου συγκαταλέγω αδιαμφισβήτητα το ελεύθερο σεξ, τις διακοπές χωρίς προγραμματισμό, τα ολόλευκα παντελόνια όλες τις μέρες του μήνα, την επίπεδη κοιλιά, το στήθος που πια αντιδρά μόνο σε ερωτικά αγγίγματα.
Έχω συμφιλιωθεί με το σώμα μου, χαίρομαι το σεξ πολύ περισσότερο από πριν, (προσωπικά δεν αισθάνθηκα ποτέ καμία διαφορά ούτε στην επαφή, ούτε στον οργασμό – ουδόλως θα έλεγα!), νομίζω πως χάνω πιο εύκολα κιλά και πως κουράζομαι πιο δύσκολα λόγω του ότι ο αιματοκρίτης μου είναι στα ανώτερα φυσιολογικά επίπεδα πια.
Ωστόσο, πολλά βράδια στον ύπνο μου επιστρέφω στο σπίτι της γιαγιάς εκείνο το βράδυ του Σαββάτου και παρακολουθώ από ψηλά εκείνο το 11χρονο κοριτσάκι να τρομάζει στην θέα εκείνου του πρώτου αίματος.
Ίσως αν είχε φτιάξει η γιαγιά εκείνον τον χαλβά που προστάζει το έθιμο, τώρα να είχα την μήτρα μου.
Ίσως και όχι.
Δεν πειράζει.
Όλα καλά, πάω για μπάνιο στην θάλασσα!
* Η Μαρία Παπαϊωάννου είναι ιδιοκτήτρια του εργαστηρίου παραδοσιακών πιροσκί “Balalaika”
Ακολουθήστε την Α,ΜΠΑ; στο Google News
