Nέα Στήλη: Κρυμμένες ηρωίδες

Η κυρία Θεώνη είναι εβδομήντα οχτώ ετών και ζει στην επαρχία. Με κέρασε καφέ στο μπαλκόνι της και μοιράζεται μαζί μας την ιστορία της και την απόφασή της να φύγει στο εξωτερικό σε νεαρή ηλικία, σε μια περίοδο που η Ελλάδα προσπαθούσε να ανακάμψει από την Κατοχή και τον Εμφύλιο πόλεμο. Την ευχαριστούμε πολύ.

 

Καταρχάς, θέλω να σας ευχαριστήσω που μου παραχωρείτε αυτή τη συνέντευξη.

Η ευχαρίστηση είναι δική μου.

Είστε παιδί της κατοχής.Τι θυμάστε πιο έντονα από εκείνη την εποχή;

Τη φτώχεια, την ανέχεια, την πολλή δουλειά. Τα πάντα.

Ποια πράγματα σας έλειπαν περισσότερο ως παιδί;

Που δεν είχα βιβλία να διαβάσω στο σχολείο, που δεν είχα παπούτσια να φορέσω, που δεν είχα ρούχα να αλλάξω. Τα πλέναμε το Σάββατο βράδυ για να πάμε στην εκκλησία την Κυριακή.  Και είναι πολλά άλλα που αν στα πω θα ραγίσει η καρδιά σου.

Θα μας διηγηθείτε με λίγα λόγια την παιδική σας ηλικία;

Βεβαίως. Ήμουν το δεύτερο παιδί μιας πολυμελούς οικογένειας. Μεγαλώνοντας πήγα στο σχολείο. Δεν καταλαβαίναμε και πολύ. Παίζαμε, ήμασταν ευτυχισμένοι. Δεν ξέραμε τότε.  Δεν ξέραμε πολλά. Δεν είχαμε πολλά. Τελείωσα το Δημοτικό σχολείο. Νομίζω τότε ήμουνα ευτυχισμένη.Δεν ξέραμε τίποτα παραπάνω. Μετά όμως άρχισαν τα πιο δύσκολα. Εγώ πήγαινα με τα πρόβατα, δεν πήγα στο γυμνάσιο, ήταν δύσκολα τα πράγματα και αγοράσαμε πρόβατα.

Θέλατε να πάτε στο γυμνάσιο;

Βεβαίως και ήθελα. Πιστεύω, θα  ήμουνα καλή μαθήτρια. Ήξερα να γράφω και να διαβάζω.  Ήθελα να ζωγραφίζω και να γράφω ποιήματα. Ήθελα να πάω στο γυμνάσιο. Είμαι η μοναδική από τα αδέρφια που δεν πήγα στο γυμνάσιο.  Και η αδερφή μου η μεγάλη δεν πήγε, όμως έδωσε εξετάσεις για το γυμνάσιο αλλά δεν πέρασε και ξαναπήγε άλλη μία χρονιά στην έκτη τάξη. Δεν ξανάδωσε όμως. Εγώ δεν πήγα καθόλου.  Εγώ πήγαινα στα πρόβατα ,πήγαινα στις δουλειές, βοήθαγα τη μαμά και τον μπαμπά στις ελιές και στο όργωμα, στις γράνες που άνοιγαν, στα ξύλα που κόβανε. Έκανα όλες αυτές τις δουλειές. Έτσι μεγάλωσα. Μεγάλωσα στους κάμπους ,στα βουνά, στα ποτάμια.

Πόσα αδέρφια είσαστε;

Πέντε αδέρφια. Είχαμε τη μαμά, τον μπαμπά, τη γιαγιά, τον παππού. Ήμαστε εννέα άτομα στην οικογένεια.

Και μένατε όλοι μαζί;

Βεβαίως και μέναμε όλοι μαζί. Τότε οι οικογένειες έμεναν όλες μαζί. Μεγαλώναμε και μεγαλώνοντας άρχισα να καταλαβαίνω. Να βλέπω τους άλλους που έρχονται από την πρωτεύουσα, τα παιδιά που έφευγαν για το εξωτερικό, είχαν ανοίξει τότε οι δρόμοι για την Αυστραλία, τον Καναδά, τη Γερμανία. Είχαν ανοίξει πόρτες, ήθελα και εγώ να φύγω. Έτσι, όταν έγινα δεκαεφτά χρόνων, έκανα τα χαρτιά μου να φύγω για τον Καναδά. Μου απάντησαν ότι πρέπει να έχω τελειώσει το δημοτικό και να είμαι 18 χρονών. Εγώ ήμουνα 17. Δεν με έπαιρνε και περίμενα ένα χρόνο. Όταν μετά από ένα χρόνο έκανα τα χαρτιά πάλι,  μου απαντήσανε πρέπει να έχεις βγάλει μία τάξη γυμνασίου. Εγώ δεν είχα. Έτσι σταμάτησε το όνειρο εκεί. Έκανα όμως τα χαρτιά για την Αυστραλία που ήθελε μόνο δημοτικό. Μου απάντησαν και μου είπανε να πάω από γιατρούς. Επήγα  όντως στην Αθήνα επήρα ένα σακουλάκι, έβαλα ένα φουστανάκι μέσα, μία ζακετούλα και ένα εσώρουχο και πήγα στην Αθήνα. Ήμουνα 18 χρονών.

Δύσκολο πολύ για μια μικρή κοπέλα από την επαρχία εκείνης της εποχής.

Ναι. Πήγα που λες στους γιατρούς και ήταν κι άλλα παιδιά εκεί που θα έφευγαν για την Αυστραλία. Όταν καθίσαμε ,μπροστά μας ήταν γιατροί και πρώτα-πρώτα δείξανε εμένα με το δάχτυλο. Μου είπαν «εσύ έλα λίγα βήματα μπροστά» και εγώ επήγα. Μου έβαλε το χέρι στο λαιμό. Εγώ δεν μπορούσα να ανασάνω. Μου λέει «αυτό που έχεις δεν είναι τίποτα σοβαρό. Αλλά δεν μπορείς να ταξιδέψεις».

–Τι είχατε;

Βρογχοκήλη.Ο γιατρός μου είπε «θα πας να ψάξεις δουλειά και όταν δουλέψεις δύο μήνες, θα πας στο ΙΚΑ και θα βγάλεις βιβλιάριο και μετά θα κάνεις θεραπεία για αυτό εδώ σε γιατρό. Μετά θα πας όπου θέλεις. Η Γερμανία, η Αυστραλία, ο Καναδάς δεν φεύγουνε».  Έτσι δούλεψα τέσσερα χρόνια στην Αθήνα, δεν έφυγα αμέσως.

Τι δουλειά πιάσατε στην Αθήνα;

Σε εργοστάσιο για ένα χρόνο και μετά επήγα στο μαιευτήριο της Αλεξάνδρας για τρία χρόνια, ώσπου έφυγε η ξαδέρφη μου για τον Καναδά γιατί είχε τις αδερφές της εκεί και την πήρανε με πρόσκληση. Αποφάσισα και εγώ να πάω ως τουρίστρια, δεν μπορούσαν να με πάρουν με πρόσκληση. Ετοίμασα λοιπόν τα χαρτιά μου και ένα πρωινό βρέθηκα στο λιμάνι του Πειραιά να περιμένω το πλοίο για Καναδά.

Τι θυμάστε πιο έντονα  από τις στιγμές της επιβίβασης στο καράβι;

Τη μαμά μου. Ήταν ένα πρωινό που φύσαγε δαιμονισμένα. Ήταν η μαμά μου και η αδερφή μου εκεί. Η μαμά μου είχε κάτσει σε μία πόρτα εκεί, σε ένα φράχτη για να μην την χτυπάει ο αέρας. Και όπως ανέβαινα στο καράβι στα σκαλιά, κοίταξα πίσω και την είδα καθισμένη κάτω να προσπαθεί να προστατευτεί από το κρύο. Λυπήθηκα τόσο πολύ. Δεν έχει φύγει από το μυαλό μου, το σκέφτομαι ακόμα.

Πώς ήταν το ταξίδι προς τον Καναδά;

Ωραίο ήταν.Την άλλη μέρα βέβαια μας ελέγξανε όλους και με ρώτησαν εμένα τη διεύθυνση που θα πάω και εγώ είχα ξεχάσει να πάρω τη διεύθυνση εκεί! (Γέλια). Μου λένε «Καλά,πού θα πας; Θα σε ρωτήσουν όταν βγεις στο Χάλιφαξ. Τι θα πεις;».

Μόνη σε ένα καράβι για το εξωτερικό χωρίς τη διεύθυνση. Ακούγεται πολύ δυσάρεστο! Τι συνέβη ύστερα;

Ευτυχώς ήταν η αδερφή μου στην Αθήνα.Της έστειλα τηλεγράφημα από το καράβι να μου στείλει τη διεύθυνση της ξαδέρφης μου και όντως την άλλη μέρα με καλέσανε να πάω στο ταχυδρομείο του καραβιού. Μου είχε στείλει τη διεύθυνση και έτσι όλα πήγαν καλά.

Πώς ήταν το πρώτο διάστημα στον Καναδά; Προσαρμοστήκατε γρήγορα;

Δεν μου δόθηκαν και πολλές ευκαιρίες. Μία βδομάδα έκατσα και είχα ένα τρακάρισμα δυνατό και πήγα στο νοσοκομείο για λίγες μέρες κι ύστερα έμεινα στην ξαδέρφη μου και ήμουνα στο σπίτι τους. Δεν μπορούσα να πάω να δουλέψω. Είχα χτυπήσει στο πόδι και στο πρόσωπο. Είχα ανοίξει το κεφάλι μου και είχα σπάσει τα δόντια μου.

Πόσο καιρό  χρειάστηκε να μείνετε σπίτι χωρίς να δουλεύετε;

Πέντε-έξι μήνες. Έπαιρνα κάποιο βοήθημα από το ταμείο ανεργίας και φύλαγα και ένα παιδάκι. Εμείς καθόμασταν με τον μικρό στον πάνω όροφο και στον κάτω όροφο ήταν η σπιτονοικοκυρά. Ήταν μικρό, δεν πήγαινε σχολείο και με αγάπαγε πολύ. Έπαιρνα εφτά δολάρια τη βδομάδα και έτσι τα βόλευα. Είχα αγοράσει ένα οικοπεδάκι στην Αθήνα και τα έστελνα στην αδερφή μου για να το πληρώνει. Οι δικοί μου δεν ήξεραν ότι είχα χτυπήσει. Δεν τους το έγραψα να μην τους στεναχωρήσω.

Πώς γνωρίσατε τον άντρα σας;

Αχ, είναι άλλη ιστορία αυτή. Ο άντρας μου ήταν εδώ. Μου έγραψε γράμμα ο άντρας της αδερφής μου που ήταν παπάς στο χωριό του άντρα μου. Έλεγε «είναι ένα καλό παιδί,να τον παντρευτείς, να τον φέρουμε στον Καναδά». Εγώ δεν ήθελα βέβαια. Τους είπα να περιμένουν. Εν τω μεταξύ είχα κάνει τα χαρτιά για να μείνω πια στον Καναδά. Είχα κάνει πρόσκληση στον αδερφό μου να έρθει να με βρει και δεν μπορούσα να φύγω και να γυρίσω πίσω. Τους έγραψα λοιπόν όχι.  Αλλά μετά έλαβα ένα γράμμα από τον αδερφό μου. Μου έγραψε ακριβώς εκείνα που έπρεπε να ακούσω. Εκείνο που ήθελα εγώ να ακούσω, που γύρευα εγώ από έναν άντρα. Κι έτσι απεφάσισα και είπα το ναι.

Πώς πήρατε την απόφαση να γυρίσετε πίσω;

Μείναμε 15 χρόνια εκεί πέρα. Όχι ότι ήμουν ευχαριστημένη ούτε δυσαρεστημένη. Καλά πέρναγα. Πηγαίναμε στον κινηματογράφο ή σε κανένα πάρκο μακριά. Αυτή ήταν η διασκέδασή μας. Ίσως να μας άρεσε και τότε. Αλλά πάντα κοιτάγαμε τη δουλειά και κάναμε οικονομία όπως κάνανε όλοι. Και όλοι θέλανε να γυρίσουν πίσω κάποια μέρα.

Θέλατε από την αρχή να γυρίσετε;

Ναι εμένα ήταν αυτό το όνειρο μου. Παντρευτήκαμε σε ένα μήνα με τον άντρα μου γιατί ήρθε σαν τουρίστας και θα τον έδιωχναν. Δεν μπορούσε να καθίσει περισσότερο. Έτσι εγώ δούλευα για να μπορούμε να έχουμε λεφτά ,βέβαια είχαν περάσει δύο χρόνια από τότε που είχα πάει στον Καναδά. Το πρωί δούλευα και το απόγευμα έκανα τις ετοιμασίες του γάμου γιατί είχε πολύ τρέξιμο. Τα έκανα όλα μόνη μου. Και ποιος να σε βοηθήσει. Όλοι είχαν τις δουλειές τους. Η ξαδέρφη μου είχε γεννήσει. Ήμουν μόνη μου. Έξω δεν έχεις πολλούς δικούς σου ανθρώπους για να έχεις συνέχεια βοήθεια όπως είναι εδώ στην Ελλάδα. Και έτσι κάναμε το γάμο.

Στον  Καναδά τι δουλειές κάνατε;

Δούλευα σε καθαριστήριο στην αρχή, μέχρι που έμεινα έγκυος στην πρώτη μου κόρη. Μετά δούλευα σε εργοστάσιο με δέρματα. Πολύ σκληρή δουλειά. Όταν έγινε τεσσάρων μηνών η πρώτη μου κόρη την έφερα στην Ελλάδα και την άφησα στη μαμά μου για να μπορώ να δουλέψω. Γύρισα πίσω και πήγα στο εργοστάσιο. Δούλεψα εκεί για δυο χρόνια. Έμεινα έγκυος και η μαμά μου έφερε και τη μεγάλη μου κόρη. Είχα τη μαμά μου εκεί μέχρι που γέννησα. Δούλευα μέχρι 9 μηνών. Είχα καλή εγκυμοσύνη και δούλευα μαζί με την κόρη μου μέσα στην κοιλιά (γέλια). Μετά ερχόταν η γιαγιά μου και με βοηθούσε, η γυναίκα του αδερφού του παππού μου δηλαδή, που ήταν στην Αμερική. Ερχόταν κάθε χρόνο για λίγους μήνες στο Τορόντο και με βοηθούσε. Μετά έκανα και την τρίτη μου κόρη και τότε σταμάτησα τη δουλειά στα δέρματα. Ο άντρας μου είχε αγοράσει πιτσαρία και δούλευα εκεί. Δουλεύαμε πολλές ώρες, όλοι δούλευαν πολύ εκεί πέρα.

Τι θυμάστε πιο έντονα από τη ζωή σας στον Καναδά;

Τη δουλειά, την κλεισούρα στο σπίτι. Δεν είχαμε πού να πάμε. Πηγαίναμε σε κάποιο σούπερ μάρκετ, σε ένα πάρκο ή σε ένα συγγενή. Δεν πηγαίναμε πουθενά αλλού. Αυτή ήτανε δηλαδή η ζωή μας.

Πώς ήταν τα πρώτα χρόνια μετά την επιστροφή στην Ελλάδα;

Στην αρχή μείναμε στην αδερφή μου. Ώσπου πιάσαμε σπίτι και δουλειά. Ο άντρας μου πήγε στην ΕΛΠΑ κι εγώ πήγα σε ένα ξενοδοχείο. Στα παιδιά άρεσε εδώ. Μου άρεσε κι εμένα καλύτερα. Τα κορίτσια μου ήταν χαρούμενα γιατί όταν τελείωναν το σχολείο, πηγαίναμε στο χωριό.

Η ζωή σας πώς είναι σήμερα; Πώς σας αρέσει να περνάτε τη μέρα σας;

(Γέλια). Τώρα περνάω την ώρα μου ευχάριστα. Διαβάζω, ξαπλώνω, κάνω τις βόλτες μου, πάω στο παζάρι. Έχω και το χόμπι μου. Τη ζωγραφική. Την έχω πολλά χρόνια. Γράφω και ποιήματα παρότι έχω τελειώσει μόνο το δημοτικό. Οι κόρες μου παντρεύτηκαν. Έχω τρεις εγγόνες από τη μικρή. Τους έχω γράψει και βιβλία με παραμύθια να διαβάζουν. Τώρα κάθομαι πιο πολύ στο χωριό. Μεγαλώσαμε και τα φέρνουμε όλα στο μυαλό σαν μια ανάμνηση. Πόσες φορές θυμάμαι το ταξίδι στον Καναδά, όταν περνάγαμε τον Ατλαντικό και τα κύματα που σκέπαζαν το καράβι. Ήμασταν τρεις χιλιάδες άτομα. Τρεις μέρες κάναμε να περάσουμε τον Ατλαντικό. Ήταν ωραία εμπειρία κι αυτή.

Πόσο διήρκεσε το ταξίδι;

Εννέα μέρες ταξιδεύαμε με πλοίο και δυο μέρες με το τρένο. Αυτές οι αναμνήσεις δεν σβήνουν. Τις θυμάμαι τακτικά.

Ποιες είναι οι πιο όμορφες και ποιες οι πιο άσχημες στιγμές που θυμάστε;

Στη ζωή έχουμε όλοι μας και καλές και κακές στιγμές. Όσο και να μην περνάς καλά υπάρχουν καλές στιγμές, με την οικογένεια, με τους γονείς. Όμως αυτοί που πάνε στην ξενιτιά, έχουνε περισσότερες κακές στιγμές από αυτούς που μένουν στην Ελλάδα. Δεν έχει σημασία αν έχουν δυο δολάρια παραπάνω. Αφήνουν την οικογένεια πίσω και δε ξέρουν αν θα μπορέσουν να γυρίσουν πίσω.

Ποια στοιχεία του χαρακτήρα σας, σας βοήθησαν να αντεπεξέλθετε στα δύσκολα;

Ήμουν αποφασιστική, δεν φοβόμουνα, πήγαινα πάντα μπροστά. Τα ξεπερνούσα όλα. Έτσι πρέπει να είναι ο άνθρωπος.

Ποια στοιχεία σας αρέσουν και ποια όχι στην εποχή μας;

Δε μ’αρέσει η πολλή ελευθερία. Μ’αρέσει η οικογένεια, μ’αρέσει η ζωντάνια στους νέους. Μ’αρέσει να τους βλέπω περιποιημένους και χαμογελαστούς. Υπάρχουν και πολλά κατά. Είναι η ανεργία, τα παιδιά δεν έχουν να πάνε έξω να πιούνε μια μπύρα όπως θα θέλανε. Ετότε εμείς δεν είχαμε μάθει και δεν στεναχωριόμαστε. Τα παιδιά όμως τώρα έχουν ξυπνήσει και σίγουρα είναι καλύτερα ετούτη η γενιά.

Τι θα συμβουλεύατε τις νέες γυναίκες που μας διαβάζουν;

Να σας διαβάζουν. Να ξέρουνε τι γίνεται. Και στα παλιά τα χρόνια  και στα νέα που έρχονται. Να μην ξεχάσουν την ιστορία της Ελλάδας.

Σας ευχαριστώ πολύ!

Δεν κάνει τίποτα. Χαρά μου.

Ακολουθήστε την Α,ΜΠΑ; στο Google News